مقاله بررسی تأثير محيط بر خلاقيت كودك

دسته بندي : علوم انسانی » روانشناسی و علوم تربیتی
مقاله بررسي تأثير محيط بر خلاقيت كودك در 42 صفحه ورد قابل ويرايش

چکيده

مقاله حاضر به بررسي تاثير محيط بر خلاقيت کودک مي پردازد. بعضي از محيط‌ها براي يادگيري، انگيزه‌اي بسيار جالب هستند و برخي ديگر بهترين و مؤثرترين وسايل را به فراخور استعداد افراد دربردارند.

عوامل سازندة محيط براي کودک عبارتند از: فضاي کافي براي فعاليت، وسايل بازي مناسب، دوستان مهربان، آموزش و راهنمايي و وظايفي که به آنها محول مي‌کنيم و در حيطة توانايي آنهاست.

براي اينکه يک وسيله به بهترين وجه ممکن طراحي شود بايد تا حد امکان با مکان استفاده محصول آشنا بوده و خصوصيات آن را مشخص کنيم تا در انتخاب فرم، عملکرد، جنس و مسايل ديگر مربوط به طراحي محصول مواردي برگزيده شوند که بيشترين سازگاري با محيط و عناصر وابسته به آنها از جلمه اشياء پيرامون محصول و استفاده‌گر را داشته باشد.

کودکان به طور طبيعي به فرم‌هاي مدور متمايل مي‌باشند و از شکل‌هاي گوشه‌دار دوري مي‌جويند، به طوري که در انتخاب اشياء و اسباب بازيهاي مورد نياز خود اين گرايش طبيعي را نشان مي‌دهند؛ اما معمولاً در اثر آموزش خانواده و اجتماع، برخلاف ميل طبيعي خود به سمت اشکال زاويه‌دار روي مي‌آورند بدون اينکه ارتباط حسي با آن برقرار کنند. لذا با ارائه محصولي که خارج از چهارچوب متعارف جامعه است مي‌توان به پويايي ذهني آنان در بيان احساساتشان به محيط کمک نمود و از راکد بودن فکر جلوگيري به عمل آورد، زيرا از لحاظ روانشناسي نيز اشکال زاويه‌دار نشانه محدوديت است.

کودکان از قدرت بيان زيادي برخوردار نيستند. آنها طبيعتاً عاشق رنگند و به طور خود انگيخته به آن واکنش نشان مي‌دهند. کودکان به رنگ بيشتر از شکل واکنش نشان مي‌دهند و با لذت تمام به آن دل مي‌بندند. به تدريج که سن کودکان بيشتر و وابستگي آنها به اميال آني‌شان کمتر مي‌شود. بيشتر به انظباط تن مي‌دهند و جاذبه دروني رنگ نيز براي آنها کمتر مي‌شود.

کودکان کم سن و سال رنگهاي درخشان قرمز، نارنجي، صورتي و زرد را ترجيح مي‌دهند. با اين رنگها احساسات دروني آنها رهايي مي‌يابد.

واژه هاي کليدي: خلاقيت، محيط، عملکرد ارگونوميکي رنگ، ابزار نقاشي کودکان








فهرست مطالب

مقدمه ?
تشريح خصوصيات محيط استفاده ?
تاثيرات محيط بر محصول ?
دستهاي آلودة کودک ?
تاثيرات محصول بر محيط ?
نتيجه‌گيري ??
استراتژي بازاريابي هدف ??
آناليز کارکرد عملي ??
الف) آناليز کارکرد جسمي (ارگونومي) ??
توصيه هاي ارگونومي ??
نيازهاي ايمني ??
نيازهاي بهداشتي ??
آنتروپومتري ??
عملکرد ارگونوميکي رنگ ??
الف- ايمني ??
ب- قابليت ديده شدن ??
ج- دوام و بقاي ظاهري محصول ??
د- هويت و شناسايي ??
هـ- سازگاري ??
و- تعمير و نگهداري ??
ب- آناليز فني ??
آناليز کارکرد زيبايي شناسي (استتيک): ??
گشتالت در محصول ??
انرژي تصويري محصول ??
عملکرد ساختاري رنگ ??
الف- کانون توجه ??
ب- تفرق و تجمع ??
ج- تناسب و تعيين وضع ??
بررسي تاثيرات بصري رنگ در محصول ??
نتيجه‌گيري ??
ابزار نقاشي کودکان ??
آناليز ساختار ??
چک ليست طراحي ??
منابع و مآخذ ??

بعضي از محيط‌ها براي يادگيري، انگيزه‌اي بسيار جالب هستند و برخي ديگر بهترين و مؤثرترين وسايل را به فراخور استعداد افراد دربردارند.

عوامل سازندة محيط براي كودك عبارتند از: فضاي كافي براي فعاليت، وسايل بازي مناسب، دوستان مهربان، آموزش و راهنمايي و وظايفي كه به آنها محول مي‌كنيم و در حيطة توانايي آنهاست.

براي اينكه يك وسيله به بهترين وجه ممكن طراحي شود بايد تا حد امكان با مكان استفاده محصول آشنا بوده و خصوصيات آن را مشخص كنيم تا در انتخاب فرم، عملكرد، جنس و مسايل ديگر مربوط به طراحي محصول مواردي برگزيده شوند كه بيشترين سازگاري با محيط و عناصر وابسته به آنها از جلمه اشياء پيرامون محصول و استفاده‌گر را داشته باشد.

تشريح خصوصيات محيط استفاده:

اتاق كودك به واسطة استفاده‌اي كه از آن مي‌شود، داراي خصوصيات خاصي است كه در اينجا به بررسي آن مي‌پردازيم:

1- اتاق كودك، اتاقي است كه در حدود 12 متر يا حدود 2*3 محسوب مي‌شود.

2- دماي اتاق همواره متعادل است و از سرد و گرم شدن بيش از حد آن جلوگيري مي‌شود.

3- حتي الامكان آفتاب گير انتخاب مي‌شود و نور خورشيد به داخل اتاق مي‌تابد.

4- كودك در اتاق خود احساس آرامش كرده و آنجا را حيطة قلمرو خود مي‌داند.

5- در اتاق وي، معمولاً انواع و اقسام اسباب بازيها مشاهده مي‌شود.

6- رنگ اتاق كودك معمولاً با ديگر اتاق‌ها متفاوت است و با توجه به جنسيت كودك، ديوارها رنگ آميزي مي‌شوند.

7- لوستر، تابلوها و وسايل فانتزي و كودكانه در اتاق وي استفاده مي شود.

8- والدين سعي مي‌كنند، حتي الامكان وسايل اتاق كودكشان قابل شستشو باشد.

تاثيرات محيط بر محصول:

q تاثيرات بصري:

- چهار گوش بودن اتاق و صاف بودن ديوارها

- ابعاد اتاق كودك

- وجود وسايل فانتزي و كودكانه در اتاق كودك

- رنگ اتاق

q تاثيرات فيزكي و شيميايي:

- ايجاد ضربه به محصول از جانب كودك يا حين حمل و نقل

بايد توجه داشت كه اين محصول توسط گروه سني 4 تا 6 سال استفاده مي‌شود و اين گروه مايل به حركت، جنبش و بازي مي‌باشند، در نتيجه ممكن است محصول با صدماتي روبه رو شود.




- رطوبت

اين محصول معمولاً سر و كاري با محيط مرطوب ندارد و قابليت شستشوي محصول بستگي به جنس آن دارد.

- مواد رنگي (ابزارهاي كار و نقاشي)

خود مواد رنگي و ابزارهاي نقاشي، كاردستي و خمير بازي نيز مي توانند عاملي براي آلودگي و آسيب رسي به محصول باشند.

- دستهاي آلودة كودك:

كودكان به علت شيطنت و كنجكاوي غالباً آلودگي‌هاي مختلفي را از طريق دستهاي خود به محصول منتقل مي‌نمايند. اين آلودگي‌ها به طور عمده شامل آلودگي‌هاي خوراكي و غير خوراكي است. آلودگي‌هاي خوراكي مانند شكلاتها معمولاً ذرات چربي و نشاسته بر محصول باقي مي‌گذارند كه معمولاً به وسيلة آب و مواد شوينده قابل نظافت است ولي آلودگي‌هاي غير خوراكي مي تواند شامل موارد مختلفي از جمله آلودگي‌هاي شيميايي باشد.

از ديگر عوامل محيطي تاثير گذار بر محصول مي توان به موارد زير اشاره كرد:

- گرد و غبار

- تابش احتمالي نور خورشيد

-گرما

تاثيرات محصول بر محيط:

هر محصولي كه در محيط و مكان مخصوص به خود قرار مي‌گيرد، تاثيراتي هم از لحاظ فرمي و بصري و هم از لحاظ فيزيكي و شيميايي بر محيط خواهد داشت. ناديده انگاشتن اين تاثيرات باعث مي شود كه طرح يا محصول مورد نظر، آن طور كه بايد موفق به نظر نرسد.

اين تاثيرات در مورد اجزاء مختلف يك محصول نيز مشاهده مي‌شود، به طوري كه يك طرح از نظر فرم و به طور كلي عناصر بصري بايد هماهنگي داشته باشد.

عملكرد ارگونوميكي رنگ:

عملكرد ارگونوميكي رنگ با ملاك‌هايي همچون دستيابي به ايمني، شرايط ديد خوب، دوام و بقاي ظاهري محصول و توجه به ماهيت كالا مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد. به نطر مي‌رسد كه عملكرد ساختاري رنگ، عملكرد ارگونوميكي آن را نيز شامل مي‌شود، اما واقعيت اين است كه تاثيرات ساختاري رنگ براي دستيابي به اهداف ارگونوميكي مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

عملكرد ارگونوميكي رنگ در مطالعات بسياري مورد تحقيق قرار گرفته است. همچنين رنگ به عنوان يك ابزار كاهش كنتراست روشني بين يك منبع نوري و محيط اطراف آن، مورد مطالعه قرار گرفته است. از رنگ مي‌توان به عنوان يك ابزار كنترل و توزيع يكنواخت نور در يك اتاق بهره جست. جنبه‌هاي مطرح در عملكرد ارگونوميكي رنگ عبارتند از:

الف- ايمني:

ايمني را مي‌توان با انتخاب صحيح رنگ به منظور افزايش قابليت ديده شدن اجزايي كه پتانسيل خطر دارند، فراهم كرد. با قرار دادن اجزاي متحرك و خطرناك در كانون توجه ( به وسيلة رنگهاي روشن و زنده) اين امر تحقيق پيدا مي‌كند؛ به گونه‌اي كه همواره اين قطعات با محيط اطراف خود كنتراست ايجاد كنند.

ب- قابليت ديده شدن:

در كارهاي ظريف كه شناسايي و تشخيص دقيقي را مي‌طلبد، كنتراست روشنايي در سطح كار بايد به حداكثر ميزان خود برسد و در محيط اطراف سطح كار به حداقل اين ميزان. مثلاً در مورد مطالعة يك كتاب روي ميز، لازم است كه در سطح كتاب، بيشترين كنتراست را داشته باشيم؛ اما اين كنتراست بين صفحات كتاب و سطح ميز بايد به حداقل برسد. به همين دليل ميزها بايد داراي سطح نسبتاً روشني باشند.

ج- دوام و بقاي ظاهري محصول:

اكثر كالاها در معرض عوامل آلوده كنندة بسيار قرار دارند و اين در حالي است كه شرايط جوي (آب و هوايي) نيز در ظاهر كالا بي‌تاثير نيست. ظاهر محصول در اثر تماس با اين آلوده‌ كننده‌ها كثيف و خراب مي‌شود. چنانچه نتوان از آلوده شدن كالاها به وسيله اين عوامل جلوگيري كرد، سه استراتژي در انتخاب رنگ اين كالاها وجود دارد كه با گزينش صحيح مي‌توان تا حد زيادي تاثيرات اين عوامل آلوده كننده را كاهش داد.

اين سه روش عبارتند از:

1) رنگي را انتخاب كنيم كه با رنگ عوامل آلوده كننده سازگار باشد. در اينجا هدف اين است كه ظاهر كالا، مستعمل به نظر نرسد.

2) رنگي را انتخاب كنيم كه حتي اگر با عوامل آلوده كثيف شد، ظاهر آن همچنان مورد پذيرش باشد. در اينجا مي‌توان از رنگ‌هاي خاكستري و سبز تيره استفاده كرد.

3) رنگي را انتخاب كنيم كه با كوچكترين آلودگي، ظاهري ناخوشايند پيدا كند تا استفاده كننده را وادار سازد كه آن را تميز كند يا مراقبت بيشتري در نگهداري كالاي خود اعمال نمايد.

ضمناً تنها شرايط تعمير و نگهداري كالا در تعيين رنگ محصول دخيل نيستند، بلكه عواملي مانند آسيب‌هاي احتمالي حين حمل و نقل، جابه‌جا‌يي‌ها، يا زماني كه كالا در انتظار فروش است، تماماً از جمله عواملي هستند كه در گزينش رنگ كالا بايد مورد توجه قرار گيرند.

د- هويت و شناسايي:

گروهي از رنگ‌ها تنها با بعضي از محصولات همراه هستند يا به عبارت واضح‌تر، بعضي از رنگ‌ها به صورت استاندارد شده مختص كالاها و محصولات خاصي هستند. بنابر دلايل تجاري، اين امر براي شناسايي سريع و هويت بخشيدن به اين دسته از كالاها الزامي است.

هـ- سازگاري:

رنگ يك محصول بايد با محيط فراگيرندة آن سازگار باشد. در پاره‌اي از موارد، اين امر بدان مفهوم است كه محصول در محيط اطراف خود حل شود و جزئي از بافت فضاي اطراف خود به حساب آيد. در پاره‌اي ديگر، منظور اين است كه محصول به طور كامل و مشخص، از محيط اطرافش قابل تفكيك باشد. بايد توجه كرد كه تمايل عمومي در رنگ آميزي محصولات بسيار مرغوب، به سمت رنگ‌هاي روشن و در تاسيسات توليدي مدرن به سمت تنوع رنگ است، چه در بعد معماري و چه در بعد تجهيزات. براي انتخاب رنگ محصول، كم و كيف محلي كه محصول در آنجا مورد استفاده قرار مي‌گيرد ( از نظر رنگ، درجة حرارت، نورپردازي و شرايط آب و هوايي) نيز مطرح است. رنگ‌هاي روشن نور و گرما را منعكس مي‌كنند، در حالي كه رنگ‌هاي تيره عامل جذب اين ها هستند. به عنوان يك نكتة راهنما بايد ياد آور شد كه از انعكاس شديد نور روي سطوح محصولات اجتناب شود، چرا كه اين انعكاس موجب بر هم زدن راحتي و راندمان كاري مي شود.

و- تعمير و نگهداري:

بسياري از جنبه‌هاي مطرح كاربرد رنگ و تاثير آن در تعمير و نگهداري، همان جنبه‌هايي هستند كه در عملكرد روزانة تجهيزات، با آنها مواجه مي‌شويم. با استفاده از كدبندي رنگ مي‌توان عملكرد خاصي براي قطعات تعريف كرد، يا اينكه نحوة باز و بسته كردن يك محصول را كنترل كرد. در مورد قطعات حساس و مهم، علاوه بر اين‌ها طراحي قطعه نيز بايد به گونه‌اي باشد كه امكان اشتباه بسته شده يا اشتباه عمل كردن آنها وجود نداشته باشد.

ب- آناليز فني:

در محصول مورد بررسي پيچيدگي خاصي از نظر مكانيزم و اتصالات ديده نمي‌شود. قرارگيري ميز در پيكره به صورت كشويي و با حركت بر روي ريل داخلي انجام مي‌گيرد.

در بررسي اتصالات، نتايج زير حائز اهميت است:

ب- تفرق و تجمع:

با به بكارگيري مناسب رنگ‌ها، مي‌توان قطعات مجزاي يك محصول را به گونه‌اي رنگ آميزي كرد كه از نظر بصري محصول فرمي واحد را القا كند، يا برعكس قطعات بيش از آنچه كه هستند مجزا از يكديگر به نظر برسند، اين موارد در القاي مفاهيم «سادگي» و «پيچيدگي» محصول تاثير به سزايي دارد.

يكي از مفيدترين روشهايي كه براي تفرق سطوح (القاي تعداد قطعات ودر نتيجه پيچيدگي محصول) و همچنين تجمع سطوح (القاي يكپارچگي قطعات و در نتيجه سادگي محصول) كاربرد دارد، به ترتيب؛ قوت بخشيدن و ضعيف كردن خط مرزي بين دو سطح رنگي است، با قوت بخشيدن به حد فاصل بين دو سطح، به تفرق سطوح (پيچيدگي محصول) و با ضعيف كردن حد فاصل بين دو سطح، به تجمع (سادگي محصول) مي‌رسيم.

ج- تناسب و تعيين وضع:

تناسب بصري يك محصول را مي‌توان با تجزية بصري محصول به سطوح رنگي، تغيير داد. در مورد تعيين چگونگي قرارگيري محصول نيز همين اصل صادق است. يعني مي‌توان با يك سطح رنگي، حس عمودي يا افقي بودن محصول را القاء كرد. با طرحهاي رنگي مي‌‌توان از نظر بصري، فرم را تغيير داد. اين مورد در تكنيكهاي استتار كاربرد فراوان دارد.

بررسي تاثيرات بصري رنگ در محصول:

يكي از عوامل مهم در انتخاب محصول رنگ است و همچنين يكي از موارد مهمي كه كودكان با آن در ارتباطند رنگ محصولات است.

رنگ هميشه وسيله‌اي براي بيان ارتباط و احساسات بوده و هست؛ به طوري كه مي‌توان با زبان رنگ‌ها صحبت كرد. در مورد رنگ‌هاي مختلف مي‌توان بسيار سخن گفت ولي موضوعي كه بيشتر مورد نظر است محتواي رواني آنهاست.

همه مردم تمايزبين رنگ‌هاي گرم (قرمز، نارنجي، زرد) و رنگ‌هاي سرد (سبز، آبي) را مي‌دانند. از نظر رواني اين دو گروه رنگي، عميقاً با هم تفاوت دارند.

رنگ‌هاي گرم تحريك كننده، سبب فعاليت، جنب و جوش، الهام كنندة روشني و شادي، زندگي و مولد حركت هستند. در حالي كه رنگ‌هاي سرد، برعكس حالتي منفعل، ساكن، بي حركت و تلقين كنندة غم و اندوه دارند.